Хотугу многоборье Федерациятын президенэ Сергей Афанасьевич Сивцев, толорооччу дириэктэр Семен Михайлович Колодезников түмсүүлээх хамаанда Россия чемпионаттарыгар 2022-2024 сыллардаахха үстэ субуруччу бастаабыттарын, онтон тирэҕирэн утумнаахтык дьарыктаналларын, спорт сылларын түмүктэринэн чиэстээһиннэр, биһирэбил наҕараадалар туттарыллалларын, рекортары олохтооһун улахан дьоҥҥо 100-түү, оҕолорго 30-туу тыһ.солк. бириэмийэлэр олохтоммуттарын, Россия чемпионатыгар аркааны быраҕыыга уонна наартаны ойууга үс кыргыттарбыт Валентина Борисова, Амелия Алексеева, Диана Павлова наҕараадалыыр үрдэлгэ кэккэлэһэ турбуттарын, наартаны ойууга Георгий Софронов, 3 км сүүрүүгэ Михаил Соловьев бастаабыттарын, абсолютнайга Егор Терентьев үһүс миэстэлэммитин, Манчаары оонньууларыгар бэлэмнэниилэри;
Россия чөмпүйүөнэ, наартаны ойууга Саха Өрөспүүбүлүкэтин рекордсмена (1111 наарта), Өймөкөөн ыччата Георгий Софронов ити чемпионакка хотугу многоборье экс-рекордсмена, тренердиир аҕата Николай Николаевич Софронов дьарыктыыр оҕотун илдьэ сылдьан улаханнык көмөлөспүтүн, күүс-сэниэ биэрбитин, федерация өйүүр буолан стимул баарын, аһылыгын көрүнэрин, аһары симиммэтин, ситиһии, кыайыы бэйэ спордун көрүҥүн таптыыртан, күүстээх дьарыктан, тулууртан кэлэрин, үрдүк кирбиилэри ыларга үлэлииргэ бэлэмин;
Мэҥэ-Хаҥалас Харатыттан төрүттээх, Саха Өрөспүүббүлүкэтин уонна Манчаары оонньууларын абсолютнай чөмпүйүөнэ, Чурапчы институтугар үөрэнэр Егор Терентьев хотугу многоборьенан уон сыл дьарыктанарын, сүүрүүнэн дьарыктана сылдьан Константин Ширяевтааҕы көрөн, хотугу многоборьены сөбүлээбитин, үрдүк көрдөрүүлэрэ сыыйа кэлэн иһэллэрин, туруоруммут сыалан-соругун толорорго үлэлиирин, олохтоох судьуйалар “кыратык сыыһалларын”;
Алдан Хатыыстыырыттан төрүттээх ХИФУ физкультурнай институтугар үөрэнэр Диана Павлова 12 сааһыттан дьарыктанарын, дзюдоҕа Россия оҕолоругар уонна дьахталларга миэстэлэспитин, бастаабытын, хотугу многоборьеҕа көспүтүн, сөбүлээбитин, “түргэн наарта” киниэхэх барсарын, дуоһуйууну ыларын, өссө дьарыктанар санаалааҕын, күүстээх үлэ кэтэһэрин;
Аркааны быраҕыыга Россия рекордсмена, элбэх төгүллээх чөмпүйүөҥкэтэ, Үөһээ-Бүлүү Дүллүкүтүттэн төрүттээх Валентина Борисова дьарыгын тренер Раиса Васильевна Григорьеваҕа тохсус кылааска саҕалаабыт, билигин Альберт Федорович Ивановка эрчиллэр. Бу Россия чемпионатыгар Амелия Алексеева рекорга кыранан тиийбэтэх, кэскиллээҕин көрдөрбүт;
Соловьев Михаил (Бүлүү) 3000 м сүүрүүгэ былырыын Магадаҥҥа ылбыт үрүҥ көмүс мэтээлин кыһыл көмүс мэтээлгэ кубулутан “реванш” ылбыт. Туох-баарынан кыттан бастыыр санаата, “бойобуой настройа” көмөлөспүт. Бу түмсүүлээх уонна күүстээх састааптаах хамаандаларынан Аан дойду чемпионатыгар кыттар баҕалаахтарын;
Үөһ-Бүл Дүллүкүтүттэн баһаарынай чаас байыаһа Айаан Чоросов маҥнайгы тренерэ Григорий Егорович Васильев, билигин Альберт Федорович Ивановка эрчиллэр. Россия биэс төгүллээх чөмпүйүөнэ Алексей Созоновтыын эгил-төгүл күрэхтэһэн, хаачыстыбанан хотторорун, “конкуренцияттан” сайдыбытын, аэробнай уонна анаэробнай икки дьарык көрүҥнэри тэҥҥэ холбоон дьарыктанарын, “взрывной” күүһү уонна сылайбат буолууну дьүөрэлиирин, үс ойууга 11 миэтэрэҕэ чугаһаппытын, күҥҥэ үс дьарык, иҥэмтэлээх аһылык, бэрээдэги тутуһуу, күннээҕи режим быһаарар оруоллаахтарын, чемпионакка тоҕус эрэ аркааны киллэрэн тэбиллибитин, сүгэни 228 м быраҕан өрөспүүбүлүкэҕэ рекорд олохтуу сылдьыбытын, ол рекордун Алексей Созонов 237 м тиэрдэн тупсарбытын, . хамаанданан Россия Кубогар ыыталларыгар, бастыыр кыахтаахтарын туһунан баҕа санаалаахтарын өрө көтөҕүллүүлээхтик кэпсээтилэр.
Хотугу многоборьеҕа Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бочуоттаах маастара, Россия биэс төгүллээх абсолютнай чөмпүйүөнэ Алексей Созонов (Орто-Халыма) 2014 с. Нерюнгригэ Алексеев Валентин Геннадьевичка аан бастаан дьарыктаммытын, 2016 с. Чурапчы институтугар киирбитин, Альберт Федорович Ивановка эрчиллэрин, Россияны биэс, Россия Кубогын икки төгүл кыайталаабытын, 2023 с. саха многоборьетыгар көспүтүн, хотугу многоборье элбэҕи биэрбитин, Манчаары оонньууларыгар сүүмэрдээһини ааспытын, муус устар 12-13 күннэригэр Чурапчыга “Дыгын оонньууларыгар” сүүмэрдээһиҥҥэ кыттыахтааҕын билиһиннэрбитэ болҕомттону тарта.
Россия, Саха сирин чөмпүйүөнэ, экс-рекордсмена, үтүөлээх тренер, “Модун” спорткомлпексыгар тренердиир Анатолий Гаврильевич Сыромятников хотугу многоборье В.П. Кочнев, И.Ю. Григорьев көҕүлээһиннэринэн тэриллибитин, Константин Тупринныын дьарыктаммыттарын, оҕолору дьарыктаабыттарын, 1988 сыллаахха Россия чемпионатыгар толору хамаанданан аан бастаан кыттыбыт историятын, үс ойууга Семен Говоров, сүгэни быраҕыыга Борис Ильин рекортарын, Константин Никролаевич Туприн спорка олус бэриниилээҕин, Норильскайга буолбут Россия чемпионатыгар Сааскылаахтан “Буранынан” тиийбитин, Валериан Спирдонов, Вячеслав Филиппов рекортарын, бастакы аркааннары, сүгэлэри оҥортуулларын, дэгиттэр мас ууһа Петр Николаевич Софронов улахан өҥөлөрүн, “Хуреш” тустууга сахалар наар бастыылларын иһин күрэхтэһии программатыттан суох оҥоһуллубутун, “Азия оҕолоругар” Ганя Цыпандин, Денис Пастухов бастаабыттарын, Денис Пастухов Денис миэстэттэн 3 м 15 см ыраахха ыстанарын, наһаа уһуннук барар, “эмоцията” суох ыытыллар наартаны нөҥүө ойууну ахсаанынан буолбакка, кыайыылаах бириэмэтинэн быһаарыллар “түргэн наартаны” киллэрэргэ этиитэ, хотугу многоборье эргиччи сайдыыны биэрэрин, ГТО нуормаларыгар үрдүк көрдөрүүлээхтэрин, спортсменнар бэлэмнэриттэн тутулуктааҕын иһитиннэрдэ.
Сүүмэрдэммит хамаанда сүрүн тренерэ, Россия спордун маастара Альберт Федорович Иванов эрдэ хапсаҕайынан, сүүрүүнэн дьарыктаммытын, тренер Виктор Акимовка эрчиллэн хотугу многоборьеҕа маастары толорбутун, 2005 с. Манчаарыга бастаабытын, Чурапчы институтун бүтэриэҕиттэн 2008 с. тренердиирин, студеннары эрчийэрин, 2017 с. өрөспүүбүлүкэ оҕолоругар сүрүн тренеринэн, 2019 с. улахан дьоҥҥо сүрүн тренеринэн үлэлиирин, Россия чемпионаттарын үстэ кыайбыттарын, бу сырыыга иккис буолбуттарын, эһиил Рязаньҥа буолар чемпионакка бастыыр туһугар үлэ барыахтааҕын, түөртэ “пересадкалаан”, икки хонуулаах уһун айан ыараханын, хотугу многоорье сайдан иһэрин, дьоҕурдаах ыччаттар баалларын, айан сыаната ыараханынан хоту улуустар ситэ-хото кыттыбаттарын, кыайтарар буолан эрэллэрин, сылга биир эрэ өрөспүүбүлүкэ чемпионата ыытылларынан сырдатыы суоҕун, оҕолор элбэх бириистэрдээх “Дыгыҥҥа” кыттыахтарын баҕалаахтарын эттэ.
Манчаары аатынан спорт национальнай көрүҥнэрин Киинин дириэктэрэ, Ил Түмэн физическэй культураҕа уонна спорка Сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Геннадий Анатольевич Васильев спорт төрүт оонньууларын историятын билиэхтээхпитин, Россияҕа инники күөҥҥэ сылдьарбытын, сүүмэрдэммит хамаанда спортсменнара төрөөбүт-үөскээбит улуустарын чиэһин көмүскүүр сыаллаахтарын-соруктаахтарын, солбугу бэлэмнээһиҥҥэ болҕомто уурулларын, Бырабыыталыстыбаҕа спорт сахалыы терминнэрин хамыыһыйата үлэлиирин, туттар төрүт тылбытын, холобур, “Хотугу многоборье” - “Хотугу дэгит күрэс” диэн ааттаныахтааҕын, быраабылаҕа көннөрүүлэри киллэриини, ол иһигэр, наартаҕа бириэмэҕэ ыстаныыны “Түргэн наартаны” киллэрэн интэриэһи уларытыахха сөбүн, мас тардыһыыга кинигэ тахсыбытын, хапсаҕайга кинигэ бэлэмнэниллэрин, хотугу многоборьеҕа эмиэ ылсыахтаахтарыгар тохтоото.
“Сахаада-спорт” Ассоциация президенэ Александр Николаевич Ким-Кимэн Федерация үлэтэ сөпкө баран иһэрин, инники сайдыыга эрэл санаа, хотугу многоборьены ис сүрэхтэн сөбүлээһин, эппиэтинэстээх сыһыан баарын, саҥа методика киллэриллиэхтээҕин, физкультура уонна спорт икки институттара үлэлэрин наукаҕа туһаайыахтаахтарын, Арктика дьыалаларыгар уонна тыа хаһаайыстыбатын Министиэристибэлэрин кытта ыкса ситимнээхтик үлэлээн киэҥник хардыылыыры, үбүлээһини туруорсары санатта. Спорт диэн мэтээллэри ылыыны сэргэ, кэскиллээхтик сайдыы, чэгиэн-чэбдик буолуу төрдө буоларын туһугар түмсүүлээх үлэ, ырыынак усулуобуйатыгар сөп түбэһиннэрэн үлэлээтэххэ көрдөрдөрүүлэр, ситиһиилэр кэлиэхтэрин сөбүгэр болҕомтону туһаайда. Анал байыаннай дьайыы байыастара хоту сир кытаанах усулуобуйатыгар төрүт көрүҥнэри баһылааннар эр санааланыыны, дьоруойдуу быһыылары оҥороллорун, Федерация салайааччыларыгар, тренердэргэ, спортсменнарга ситиһиилэрин иһин махталын биллэрдэ.

Баһылай Посельскай