Бу ааспыт өрөбүлгэ, ахсынньы 15 күнүгэр, “Юность” стадион манеһыгар, Саха Өрөспүүбүлүкэтин атах оонньуутугар Федерациятын Кубога үрдүк тэрээһиннээхтик ыытылынна. 10 улуустар хамаандаларыттан 89 атах оонньооччулар түмсэн сэттэли ойууларга илин-кэлин түһүстүлэр.
Саха сиригэр физкультура уонна спорт уһулуччулаах тэрийээччитэ, салайааччыта Н.Н. Тарскай 100 сылыгар, Саха Өрөспүүбүлүкэтин физическэй культураҕа уонна спорка Министиэристибэтэ Россия үрдүнэн бастыҥ үлэлээх спортивнай регионунан биллэриллибит, 1996 сыллаахха Сахабыт сирин 1-кы Президенэ М.Е. Николаев төрүттээбит “Азия оҕолорун” Норуоттар икки ардыларынааҕы VIII спортивнай оонньуулара бу сайын Дьокуускайга үрдүк тэрээһиннээхтик ыытыллыбыт кэмигэр быйылгы күрэхтэһиилэр ыытыллыбыттара кэрэхсэбиллээх. Ити туһунан күрэхтэһии үөрүүлээх быһыыга-майгыга аһыллыытын түгэнигэр “Сахаада-спорт” Ассоциация президенэ Александр Ким-Кимэн, спорт миниистирин 1-кы солбуйааччы Гаврил Мохначевскай, атах оонньуутун Федерациятын президенэ Николай Андреев, мас тардыһыытын аан дойдутааҕы генеральнай сэкэрэтээрэ, бэйэтин кэмин күүстээх кылыыһыта Иннокентий Григорьев бэйэлэрин эҕэрдэлэригэр чорботон бэлиэтээтилэр.
Атах оонньуутун көрдөрүүлэрэ үрдээн, саҥа көлүөнэ атах оонньооччулар саҥаттан-саҥа рекортары олохтооннор сайдыы күүскэ бара турарын, 2017 с. Үөһээ-Бүлүүгэ уонна 2021 с. Бэрдьигэстээххэ буолан ааспыт Манчаары оонньууларын абсолютнай чөмпүйүөннэригэр сүрүн бириистэринэн массыыналар туттарыллыбыттара таһым улааппытын кэрэһэлииллэр. Саха атаҕын оонньуутугар Бүтүн Россиятааҕы уонна норуоттар икки ардыларынааҕы турнирдар ыытыллаллар. Ветераннар ортолоругар “Сахаада-спорт” маастардарын кэккэлэрэ хаҥаан иһэр, аҕам саастаах ойооччулар чиргэл, чэгиэн-чэбдик туруктаахтарын, спорка уһун үйэлэниини көрөдөрөллөр. Ону чиҥэтэн, Чурапчыттан Дмитрий Макаров, Хаҥаластан Николай Припузов маастар дастабырыанньатынан уонна түөскэ анньыллар бэлиэнэн наҕараадаланнылар.
XX үйэ уһулуччулаах кылыыһыта, Саха АССР, РСФСР спордун маастара, Манчаары оонньууларын чөмпүйүөнэ, оҕунан ытыыга ССРС спордун маастара, тренер-наставник Владимир Иванович Алексеев үбүлүөйдээх 70 сааһынан эҕэрдэлэри тутта, “Сахаада-спорт” Бочуотун Кинигэтигэр киллэрилиннэ.
Атах оонньуутугар Намнар бастыҥнар!
Уолаттарга, кыргыттарга ыччаттарга иккилии бөлөҕүнэн, дьахталларга, эр дьоҥҥо, ветераннарга хастыы да бөлөҕүнэн куоталастылар. Түмүккэ, Намнар бастакы (тр. Николай Кейметинов), Горнайдар иккис (тр. Эдуард Санников), Хаҥаластар (тр. Иван Гермогенов) үһүс миэстэлэнэннэр Кубоктарынан, 60 тыһ.солк. сэртэпикээтинэн, дипломнарынан, өйдөбүнньүк мэтээллэринэн наҕараадаланнылар. Мэҥэ-Хаҥаластар төрдүс, Таатталар бэһис, Бүлүүлэр алтыс миэстэлэнэннэр харчынан биһирэннилэр. Чурапчылар сэттис, Уус-Алданнар ахсыс, Өлүөхүмэлэр тохсус, Үөһээ-Бүлүүлэр онус буолуталаатылар.
Кыайыылаах Нам хамаандатын Нь.С. Тимофеев аатынан Олимпийскай солбук оҕо спортоскуолатын тренерэ Николай Кейметинов салайан аҕалла: “Иллэрээ сыл бастаабыппыт, былырыын иккис буолбуппут, быйыл эмиэ бастаатыбыт. Толору хамаанданан күрэхтэстибит. Атах оонньуутун уонна чэпчэки атлетиканы тэҥҥэ дьарыктыыбыт. Улууспут иһинэн сүмэрдиир күрэхтэһиини оҥороммут, бастаабыттар кэлэн кытталлар. Бэйэбит испитигэр конкуренциябыт үрдүк буолан результаттар бааллар. Миигин кытта спорт маастара Владислав Попов, Владлен Сергеев буоламмыт тренердиибит. Ыччаттарга Владлен Сергеев бастаата, уолаттарга, дьахталларга биэс атах оонньооччуларбыт миэстэлэстилэр. Ветераннарбыт төрдүс буолуталааннар очко бөҕөтүн аҕаллылар. Улууспут спорка Управлениетыгар, Федерациябытыгар махталбытын тиэрдэбит”.
13-14 саастаах уолаттарга Роман Потапов (Чурапчы), кыргыттарга Инесса Кузьмина (Горнай); 15-16 саастаах уолаттарга Марк Никитин (Өлүөхүмэ), кыргыттарга Елена Попова (Нам); ыччаттарга Владлен Сергеев (Нам), Валентина Иванова (Үөһээ-Бүлүү);35-49 саастаах ветераннарга Виталий Васильев (Таатта), 50-н үөһэ саастаах ветераннарга Егор Захаров (Горнай); дьахталларга Валерия Олесова (Хаҥалас) кыайыылары ситистилэр. Кубок абсолютнай кыайыылааҕынан кылыыга 30 м 62 см, ыстаҥаҕа 30 м 08 см, куобахха 26 м 00 см түһүтэлээн, 86 м 70 см көрдөрүүлээх Горнай хамаандатыттан Кай Адамов таҕыста. Куобахха 27 м 34 см түһэн Тааттаттан Андрей Васильев кыайда.
XX үйэ уһулуччулаах кылыыһыта, дэгиттэр күүстээҕэ-быһыйа, биллиилээх сэбиэскэй-партийнай, хаһаайыстыбаннай салайааччы, Ил Түмэҥҥэ депутаттаабыт Дьааҥыттан хоту дойду хоһууна Иван Иванович Горохов биир дойдулааҕар, Чурапчы спортоскуолатыгар тренер Иван Чиркоевка эрчиллэр кыра саастаах кылыыһыт Рома Потаповка материальнай көмө быһыытынан тус-бэйэтин наҕараадатын туттарда.
Отчуоттуур-быыбардыыр конференция
Түөрт сыл Федерацияны салайан кэлбит Николай Иванович Андреев отчуота истилиннэ: “В декабре 2020 года, вот уже прошло четыре года, когда министр спорта РС (Я) И.Ю. Григорьев и президент Ассоциации “Сахаада-спорт А.Н. Ким-Кимэн предложили и рекомендовали меня на эту общественную работу. За эти годы мы занимались популяризацией якутских национальных прыжков не только в республике, но и на территории России, и в зарубежных странах. Добились, чтобы наши спортсмены участвовали на международных соревнованиях. За 2021 год мы провели 18 мероприятий, из них 3 международных, 3 комлексных соревнований, 5 чемпионатов, первенств республики и Кубок Федерации, 6 открытых республиканских турниров, XXI спартакиаду Игры Манчаары в с. Бердигестях. Несмотря на пандемийный 2022 год не снижая проведения мероприятий, провели 17 мероприятий, в т.ч. 3 международных, 2 комплексных мероприятий, 5 чемпионатов, первенств, кубков, 6 открытых турниров. Понимая состояние финансирования, восполняли финансирование Федерации добровольными пожертвованиями, спонсорской помощью предприятий и организаций. Поставленные задачи выполнялись за счет определенных успехов спортсменов, количество участников соревнований у нас увеличивается. В 2023 году мы провели 23 мероприятия, международных, комплексных, республиканских, чемпионатов, певенств, кубков, республиканских турниров. 2024 год завершили проведением 25-го мероприятия – Кубком Федерации. Основным мероприятием стали Международные спортивные игры “Дети Азии”. В копилку сборной команды по якутским прыжкам 3 золотых, 6 серебряных, 5 бронзовых медалей. За отчетный год мы провели 83 мероприятий. Благодарю судейскому, тренерскому составу, всем представителям улусов. Активное участие принимали А.Н. Ким-Кимэн, хорошую площадку нашли в Октемцах, на проведение турнира на призы А.А. Добрянцева, данное мероприятие будет продолжаться. Мероприятия дают результаты, спортсмены заинтересованы участвовать и заниматься этим видам спорта. Наши ветераны тоже принимают активное участие. Мы максимум усилий приложили, чтобы популяризировать якутские прыжки. Благодарю всем, кто принимал активное участие в проведении мероприятий”.
Ити курдук, атах оонньуутун Федерацията үгүс өрүттээх тэрийэр-көҕүлүүр үлэни ыыппыт. Омук дойдуларыгар тахса сылдьыылар, олор истэригэр, сыллата Азербайджаҥҥа, Киргизияҕа, Казахстаҥҥа норуоттар икки ардыларынааҕы күрэхтэһиилэргэ атах оонньууччуларбыт үчүгэйдик кыттыбыттар. Спортсменнарга көмө быһыытынан материальнай өйөбүллэр оҥоһуллубуттар, Манчаары оонньууларын абсолютнай чөмпүйүөннэригэр Кай Адамовка уонна Валерия Олесоваҕа массыыналар курдук улахан бириистэр туттарыллыбыттар. Федерация үлэтэ “туйгунунан” сыаналанна.
Атах оонньуутун Федерациятын президенинэн Саха Өрөспүүбүлүкэтин Баһылыгын уонна Бырабыыталыстыбатын Дьаһалтатын салайааччытын солбуйааччы, аатырыбыт кылыыһыт Юрий Кириллович Гаврильев биир санаанан талылынна. Николай Иванович Андреев Федерация попечительскэй Сэбиэтигэр киллэрилиннэ.
Гаврильев Юрий Кириллович: “Спасибо за оказанное доверие. Рад, что вернулся в родные пенаты. Вы меня знаете, у меня есть спортивный опыт, организационный опыт. Пересмотрим концепцию развития якутских прыжков, стратегию развития. Мы должны двигаться дальше, то есть, хорошие спортивные результаты должны быть. Важна творческая работа тренеров, мотивация спортсменов, материальная мотивация должна быть. Нашему поколению повезло, нас подтолкнуло поколение 70-80-90-х годов. В 2000-е годы в развитии национальных прыжков сдвиг произошел когда выставлялись хорошоие призы в виде автомобилей “УАЗ” и т.д. Это должно продолжаться в это трудное время. И зарплата тренеров маленькая, и спортсмены не совсем замоитвированы. Чтобы молодое поколение развивалось, это очень важное направление. Мы с группой тренеров будем собираться, я хотел бы послушать действующих рекордсменов, немножко им не хватает добитьмя высоких результатов. Будем работать над их мастерством. В то же время не забывать о массовости. Привлекать детей, девушек, ветеранов. Будем проводить соревнования. У меня определенные планы есть. С вашей помощью, с вашей поддержкой мы будем добиваться цели”.
Көлүөнэлэр көрсүһүүлэрэ
“Манчаары оонньууларын” көрсө, “Сахаада-спорт” Ассоциация көҕүлээһининэн (президен А.Н. Ким-Кимэн), “Боотурдар көлүөнэрэ” саҥа үлэлээн эрэр бырайыак бигэргэнэн, хапсаҕайдьыттар, мас тардыһааччылар, многоборецтар уо.д.а федерациялар ортолоругар араас кэмнэрдээҕи көлүөнэлэр көрсүһүүлэрин дьаһаллара ыытыллыахтара.
Дьоһун дьаһалы атах оонньооччулар саҕалаатылар. Ааспыт үйэ 70-80-90 сылларыттан саҕалаан күн бүгүнүгэр диэри Саха сиригэр атах оонньуутун сайдыытыгар кылааттарын киллэрбит кылыыһыттар көрсөн, төгүрүк остуол тула олорон кэпсэттилэр. XX үйэ чулуу кылыыһыттара Николай Санников, Иван Горохов, Владимир Алексеев, Иннокентий Григорьев, Юрий Гаврильев, Виталий Васильев, Захар Ефремов, Айаал Иванов, Егор Филиппов, Валентин Иванов, Кай Адамов, Ньургун Сокольников, Валерия Олесова, Евгения Адамова санааларынан атастастылар, этиилэри киллэрдилэр.
Александр Николаевич Ким-Кимэн: “Биһиги таптыыр көрүҥмүт атах оонньуута хайдах сайдыахтааҕын туһунан улахан кэпсэтиини тэрийбиппит мээнэҕэ буолбатах. Биһи көрүҥмүтүн дьон-норуот сөбүлүүр. Ол иһин атах оонньуутун сайыннарыахтаахпыт. Спортсменнарбыт чулуу көрдөрүүлэри бэлэхтии туруохтаахтар, онно тренердэр, тэрийээччилэр үлэлиэхтээхтэр, спортсменнар кыһаллан дьарыктаныахтаахтар. Бүгүҥҥү кэпсэтии “Боотурдар көлүөнэрэ” диэн ааттаах. Бу бырайыакка атах оонньооччулар бастакынан хардыылаатыбыт. Салгыы мас тардыһааччылар, хапсаҕайдьыттар, саха многоборьета, хабылык-хаамыска оонньооччулара, араас көлүөнэлэр легендалара түмсэн кэпсэтиигэ кыттыахтара. Спорт сайдыытыгар биһиги аҥардас сантиметры, миэтэрэни эрэ кээмэйдээбэккэ, спорт ис туругун, ис кэрэтин көрдөрө сатыахтаахпыт. Вот, что такое внутренняя борьба спортсмена”. Спортсмен прежде всего борется сам с собой, со своими чувствами, со своими эмоциями. В любом возрасте. Идти вперед. Быть оптимистом. Мы, спортсмены, прежде всего должны думать о том, чтобы прожить жизнь не просто по количеству лет прожитых, а именно, по качеству. Каждый день проживать с пользой для общества, с пользой для дела, для своей семьи”.
Саха спордун көрүҥнэригэр болҕомто күүһүрэр. Кэскиллээхтик сайыннарыыга бэртээхэй дьаһаллар ыытыллаллара кэрэхсэбиллээх.
